Grial Santuaren bilaketa Errusian

Nazioarteko elkarlana euskaldunen eta errusiarren artean.

Ikus https://www.microwavetelemetry.com/uploads/NewsletterPDFs/MTINewsletter_2010_Spring_page6.pdf
Finding the 'Holy Grail' in Russia.

Halaber, ikus:
http://www.euskonews.com/0555zbk/gaia55504en.html
http://www.euskonews.com/0556zbk/gaia55604en.html

Plazer handia izan da lagun batzuk topatzea: Nikita, Misha eta Sergey interneten bidez; Alexandr, Ilya, eta Valery pertsonalki.

Gora Karelia!

MGSR: Teknologia berria, zenbait dokumentu

(MTIren logoa)

(Laguna izeneko oilagorra)

(Laguna PTTa jartzean)

(Laguna: askatze puntua)

(Laguna askatu ondoren)

(Araba izeneko oilagorra)

(Araba PTTa jartzean)

(Araba: askatze puntua)

(Araba askatu ondoren)

(Lagunak askatze puntu inguruan emandako posizioak)

(Arabak askatze puntu inguruan emandako posizioak)

(Lagunak Errusian emandako posizioak)

(Laguna hilda)

(Laguna: 454 metro askatze puntutik ehizatze puntura)

(Arabak Errusian emandako posizioak)

(Arabaren PTTaren posizioa Rantalan)

(Lagunaren ibilbide orokorra: 3.710 km inguru)

(Lagunaren ibilbide osoa martxoaren 8tik, 2008, abenduaren 27ra: 7.400 km inguru)

(Arabaren ibilbide osoa: 3.280 km inguru)

Elkarrizketa:

http://www.eitb.com:80/audioak/irratia/euskadi-irratia/osoa/347397/joseba-felix-tobar-arbulu-aditua-oilagorraren-zale-amorratua-da/

MGSR: Teknologia berria

Scolopax rusticola-ri buruzko jarraipenaren hirugarren esperimentua da gaia. Aurreko bi esperimentuekin bezala, migrazioa dugu aztergai [1]. Prototipoak diren PTT berriekin, hegaztiaren pisuari eta PTTen pisuari dagokienez, munduan egindako lehen esperimentua da, baita oilagorrekin, PTT berezi horiekin, munduan egindako lehen esperimentua ere.

Beti Microwave Telemetry Inc (MTI) enpresa amerikarraren ildotik, hona hemen orain arte emandako urratsak:

(1) Lehen esperimentua

[2]. PTTak 12 gramokoak ziren. Duty zikloak 48/10 eta 72/10. Transmisio-tartea [3] 60 segundokoa.
(2) Bigarren esperimentua [4]. PTTak 9,5 gramokoak ziren. Duty zikloa 48/10. Transmisio tarteak 45 segundokoa eta 60 segundokoa.
Bi kasuetan, segimendua Argos-en bidez egin zen [5].

Bigarren esperimentuan sarturik geundela, Navarre Aralarren azaldu ondoren 2008an, inongo esperimentu berririk egitea erabakita geundenean

[6], MTI-ko Paul Howey-k bi transmisore berri eskaini zituen [7], dohainik. PTT berriak prototipoak dira eta Paul Howey-ek oilagorrekin frogatu nahi zituen.

Hona PTT berrien zenbait ezaugarri:

Dimentsioak: 38x17x12 mm. (Antena kontuan izan gabe.)
Pisua: 9,5 g.
Antena: 178 mm., transmisorearen horizontalarekiko 45º inklinazioa. Altzairu herdoilezinezko zuntzez eginda eta nylonek estalia.
Sentsoreak: PTTak tenperatura, bateriaren boltajea eta animaliaren jarduera

[8] maila neurtzeko sentsoreak eramaten ditu.

Lehen eta bigarren esperimentuetan bezalaxe, transmisoreak barneko bateria kargatzeko eguzki-eragingailu bat erabiltzen du: eguzki energia da iturria.

1. Proiektuaren zenbait ezaugarri

Proiektuaren kokapena: Mendebaldeko Paleartikoa, printzipioz, Marokotik Ural mendietaraino doan espazioa.

Aurreko esperimentuetan bezala, proiektua kontra-pasako migrazioa

[9] egin da.

2. 2008ko proiektua (Laguna eta Araba izeneko oilagorrekin)

Proiektua aurrera eramateko zenbait puntu edo mugarri garrantzitsu izan dira kontuan.

(a) Argos sistema. Bagenekien, aurreko esperientziak direla medio, Mediterraneo inguruan interferentziazko gune

[10] bat dagoela. Hortaz, Paul-ek diseinaturiko PTT berriekin interferentzia horiek gainditzeko aparteko froga izan da.

(b) PTT emisorea. Hirugarren proiektu hau 2008an gauzatu da. Esan bezala, transmisoreak 9,5 gramokoak izan dira. Baina badago zenbait desberdintasun: MTIkoek teknologia berri bat erabili dute eta duty ziklo berezia, 55/8koa.

(c) PTTen kokapena oilagorraren gainean. Emisorea hegaztiaren bizkarrean kokatzen da, azalaren gainean (lumarik gabeko gune batean). Bigarren esperientzian bezalaxe, artesaren bi arku hegaztiaren aurretik egon dira eta gero lotura berezi batekin.

3. Oilagorren harrapaketak

a) Laguna

2008ko martxoaren 8an Legutio-n (43º 00' 02, 27'' N 2º 39' 37'' W, Araban) Laguna

[11] oilagorra harrapatu eta PTTa jarri ondoren, askatu egin zen. Laguna gaztea da, 385 gramokoa eta arra (genetikoki analizaturik).

b) Araba
2008ko martxoaren 10ean Lukianon (42º56’05,38’’ N 2º50’38.97’’ W, Araban), harrapatu eta PTTa jarri ondoren, Araba askatu zen. Araba gaztea da, 335 gramokoa eta arra (genetikoki analizaturik).

4. Oilagorren jarraipenak

Bi kasuetan oilagorren jarraipenak hiru etapa ezagutu ditu: a) askatze-puntuan inguruan izandako mugimenduak, eta Pirinioak igaro baino lehenagokoak; b) Pirinioak igaro ondoren Errusiarako bidean gertatutako mugimenduak; eta c) Errusian bertan gertatutakoak.

(a) Askatze puntu inguruan emandako datuak

(1) Lagunak emandako datuak

Askatu eta gero, Lagunak honelako emisioak eman ditu martxoan:

8an (B lokalizazioa), 12an (Z lok. koordenadekin), 14an(1 lok.), 17an (Z lok.), 22an (1 lok.), 25ean (0 lok.), 27an (0 lok.), 30ean (0 lok.).

Eta honelakoak apirilean:

2an (B lok.), 4an (A lok.).

(2) Arabak emandako datuak

Askatu ondoren, Arabak honelako emisioak eman ditu martxoan:

10an (1 lokalizazioa), 12an (B lok.), 14an(2 lok.), 16an (1 lok.), 19an (2 lok.), 21ean(B lok.), 24an (A lok.), 26an (Z lok.), 29an (Z lok.).

Eta apirilean honako hauek:

1ean (0 lok.), 3an (2 lok.), 6an (A lok.), 11 (B lok.), 16an (A lok.).

(b) Pirinioez haratago, Errusiarako bidean

(1) Lagunaren datuak

Hona Lagunak emandako emisioak apirilean:

7an (0 lok., Frantzian), 9an (0 lok.), 12an (2 lok.), 15ean (0 lok., Lituanian

[12]), 17an (Z lok.).

(2) Arabaren datuak

Hona Arabak emandako emisioak apirilean:

19an (1 lok., Frantzian), 21ean (1 lok.), 24an (2 lok., Alemanian), 26an

[13] (2 lok.), 29an (A lok., Suedian).

Maiatzean:

1ean (0 lok.), 4an (A lok., Estonian).

(c) Errusian

(1) Lagunaren datuak

Hona Lagunak emandako emisioak apirilean:

20an (B lok.), 22an (A), 25ean (0 lok.), 28an (B lok.), 30ean (0 lok.).

Maiatzean:

3an (0 lok.), 5ean (A lok.), 8an (A lok.), 10ean (A lok.), 13an (0 lok.), 16an (A lok.), 18an (A lok.), 21ean (B lok.), 23an (0 lok.), 26an (0 lok.), 29an (B lok.), 31n (A lok.).

Ekainean:

3an (A lok.), 6an (A lok.), 8an (B lok.), 13an (B lok.), 16an (1 lok.), 19an (A lok.), 21ean (0 lok.), 24an (B lok.), 29an (A lok.).

Uztailean:

2an (A lok.), 4an (Z lok.), 10ean (B lok.), 13an (B lok.), 15ean (2 lok.), 18an (B lok.), 20an (B lok.), 23an (0 lok.), 26an (B lok.), 28an (A lok.), 31n (Z lok.).

Abuztuan:

5ean (A lok.), 8an (B lok.), 10ean (Z lok.), 16an (Z lok.), 24an

[14] (Z lok.).

Laguna Errusiako Elizarovo [15] ondora iritsi da.

Gero inolako emisio gehiagorik eman gabe, abenduaren 27an Legutioko ehiztari batek Laguna hil zuen, askatze puntutik 454 metrotara.

Zer dela eta ez du emititu haren PTTak?

(2) Arabaren datuak

Hona Arabak emandako emisioak maiatzean:

6an (0 lok.), 9an (1 lok.), 12an (B lok.), 14an (A lok.), 17an (1 lok.), 19an (0 lok.) 22an (1 lok.), 24an (2 lok.), 27an (1 lok.), 29an (A lok.).

Ekainean:

1ean (A lok.), 4an (Z lok.), 6an (3 lok.), 9an (0 lok.), 11an (A lok.), 14 (2 lok.), 16an (A lok.), 19an (1 lok.), 21ean (A lok.), 24an (2 lok.), 27an (3 lok.), 29an (2 lok.).

Uztailean:

2an (1 lok.), 4an (0 lok.), 7an (A lok.), 9an (0 lok.), 12an (2 lok.), 14an (2 lok.), 17an (3 lok.), 20an (A lok.), 22an (3 lok.), 25ean (A lok.), 27an (1 lok.), 30ean (A lok.).

Abuztuan:

1ean (B lok.), 4an (3 lok.), 7an (A lok.), 9an (1 lok.), 12an (B lok.).

Hilabete baino gehiago emisiorik eman gabe

[16], hona irailean emandakoak:

14an (1 lok.), 22an (Z lok.), 24an (Z lok.), …

Araba Errusiako Rantala [17] ingurura iritsi da.

Irailaren 14an emandako emisioan PTTaren aktibitate-sentsoreak ez du aldatu. Hegaztia hilda dago edo haren PTTa deslotu egin da.

(d) Ibilbide orokorra

1) Lagunaren ibilbide orokorra

Ibilbide orokorra: 3.710 km inguru

(2) Laguna: Burdinazko oilagorra

Aipatu bezala, hila izan arren, Laguna burdinazko oilagor bilakatu da. Gai izan da bera harrapatu genuen lekura itzultzeko, Europa osoa zeharkatzen ehiza denboraldian. Bataz beste, haren ibilbide osoa 7.420 km ingurukoa izan da.

3. Arabaren ibilbide orokorra

Ibilbide osoa: 3.280 km inguru

5. Ondorio batzuk

Ondorio mota desberdinak atera ditugu: (a) lokalizazioari dagozkionak; (b) oilagorren abiadurari dagozkionak; (c) duty zikloari dagozkionak; (d) roding edo croule dagozkionak; (e) interferentziei dagozkienak; eta (f) azkenik, orokorrean, proiektuari eta jarraipenari dagozkienak.

a) Lokalizazioak

Lagunak eta Arabak lokalizazio askotxo eman dituzte, baina ez deboran oso segituan, B eta A lokalizazioen zehaztasuna (edo erroreak) neurtzeko.

Soilik Arabak martxoaren 16an emandako A lokalizazioaren zehaztasuna neur liteke, kontuan edukiz A eta 1 lokalizazioen artean 4,5 minutuko tartea egon zela, gehiegi.

Oraingo honetan beste metodologia berri bat erabili dugu: aurreko metodologiaren

[18] bidez lortzen dena gehitu egin dugu egoera txarrenean 4,5 minutu horietan hegaztia mugitu daitekeen espazioa.

Metodologia berriarekin, lokalizazio A horren zehaztasuna 5,8 km-koa izan da. (Joan den urtean, Navarre-rentzat eta bere PTT-erako, A lokalizazioen erroreak 1.77 eta 5.65 km-en artekoak izan ziren.)

Berriz azpimarratu nahi duguna ondokoa da: gure oilagorrentzat lokalizazio A eta B oso garrantzitsuak dira, zeren errealak eta objektiboak baitira. Lokalizazio horien zehaztasuna jakiteko, badaukagu metodologia on eta zehatz bat [19].

b) Oilagorren abiadurak

Laguna:

Apirilaren 14an gauez Poloniatik Lituaniara igarotzerakoan, bi emisio jarraian eman zituen (21:31tik 01.03ra, UTCn) 294 km egiteko. Hortaz, haren batez besteko abiadura 84 km/h izan zen.

Araba:

Apirilaren 26an gauez Alemaniatik Suediara joateko, itsasoa zeharkatzen du, bi emisio jarraian emanez (20:18tik 21:56ra, UTCn) 108 km egiteko. Hortaz, haren abiadura 66 km/h izan zen.

c) Atseden-aldiak
Araba bere ibilaldian Suedian bi egun egon zen atseden-aldian.

Laguna bere ibilaldian Frantzian bost egun egon zen atseden-aldian.

d) Duty zikloa

Aipatu bezala, oso ziklo berezia dute erabilitako PTTek: 55/8koa.

Aurreko esperimentuan esan genuen etorkizuneko esperimentu berriekin, eta interferentziak gainditzeko, beharrezko zirela 72/10 ziklodun PTTak. Oraingo PTTek, eta lehengo PTT zaharrekin alderatuz, 69/10koak direla dirudite. Kontua da, horrez gain, teknologia berezia [20] daukatela.

Lehen bi esperimentuen eta oraingoaren datuak kontuan edukirik, hona hemen zenbait ondorio argi:

(1) Karga askoz handiagoa izan da oraingo esperimentu honetan, lehengo bi esperimentuetan baino.
(2) Emisio bakoitzean Argos-ek egun berean askoz lokalizazio gehiago eman ditu aurten lehengo bi urteetako esperimentuetan baino.
(3) Datuak hala kantitatean nola kalitatean [21] askoz hobeak izan dira aurrekoetan baino.
(4) Emisioen maiztasuna oso erregularra izan da.
(5) Maiztasuna apurtu izan den gutxietan, ez-jarraitasuna croule edo roding [22] delakoaren fenomenoari lotu nahi izan diogu.
(6) Interferentzien arazoa PTTen kargak gainditu du, aurreko esperimentuen proposatzen genuen arabera.

e) Roding edo croule-ri buruzko zenbait ohar

Laguna eta Araba ez dute emititu zenbait egunetan biak Araban (Euskal Herrian) egon zirenean eta beren hazi-guneetan, Errusian. Roding egon ziren? Emeekin parekatzen?

Lotu ote daitezke emisiorik gabeko egun horiek roding eta emeekiko parekatzearekin? Zaila da erantzuna, baina irrati-telemetria tradizionalekin egindako hainbat esperimentu kontuan edukita, hainbat gauza esan daiteke [23].

Hipotesi gisa, hona hemen garrantzitsuenak:

(1) Araba Araban (Euskal Herrian) egon zenean, ondoko egunetan egon zen emititu gabe: martxoaren 29tik (Z lok.) apirilaren 1era. Apirilaren 6tik 11ra eta 11tik 16ra.
(2) Laguna Araban (Euskal Herrian) egon zenean, martxoaren 17tik 22ra egon zen emititu gabe
(3) Laguna Errusian egon zenean, ondoko egunetan egon zen emititu gabe: ekainaren 8tik 13ra, gero 24tik 29ra. Uztailaren 4tik (Z lok.) 10era, gero 31tik (Z lok.) abuztuaren 5era. Abuztuaren 10etik (Z lok.) 16ra (bi Z lok.) eta gero 24ra (lok.Z).

Erabilitako PTT berezi horiek gai dira ongi kargatzeko, baldintza zailetan ere. Baldin eta PTT berrien teknologiaren ezaugarri horiek hartzen badira kontuan, oso litekeena da goian aipatutako datetan bi hegaztiak roding egotea eta gero emeekin parekatzen [24].

f) Interferentziak

Egia da Mediterraneo inguruan interferentziak daudela, eta interferentziekin aurreko bi esperimentuetan ez zegoen modurik hegaztiak lokalizatzeko.

Joan den urtean esan genuenez, Argos-ek eta MTIkoek ezagutzen zuten arazo hori. Hori dela eta, MTIko Paul Howey-k bi prototipo horiek Europan eta oilagorrekin frogatu nahi izan ditu:

(a) Jakiteko ea prototipo horiek hobeki kargatzen duten ala ez.
(b) Oso berezia den oilagorrekin (espazio berezietan mugituz, gauez migratuz, eta abar luze bat), jakiteko ea hegazti horiekin PTT berriek ongi kargatzen duten.
(c) Ikusteko PTT horien funtzionamendua interferentziekin.

(Badakigu interferentziak gainditzeko PTTaren karga dela arazo nagusia.)

Emaitzak ezin hobeak izan dira: interferentziak gaindituta izan dira emisio guztietan [25].

g) Ondorio orokorrak

Hona hemen orokorrean gure esperimentuari buruz esan daitekeena:

(1) Hegaztiaren pisuari eta PTTen pisuari dagokienez, munduan egindako lehen esperimentua izan da.
(2) PTT berezi horiek erabiliz, oilagorrekin munduan egindako lehen esperimentua izan da.
(3) Joan den urtean egindako galdera berberak egin daitezke orain ere: zeharkatzen ote dituzte Ural mendiak oilagorrek? Zer gertatzen da Uralez haratago dauden oilagorrekin? Norantz eta noraino joaten dira? Ikerketarako puntu garrantzitsua, inolako dudarik gabe.

6. Azken hitzak

Litekeena ote da datu gehiago jasotzea? Eta datu zehatzagoak jasotzea? Oilagorraren migrazioaz gehiago jakiteko, datuak maiztasun gehiagoarekin eta are zehaztasun handiagoz lortzeko, ikerketan jarraituko dugu, beti MTIkoen aholkuen ildotik.

Bibliografia

CNB, Club National de Bécassiers (2001) Etranges Bécasses. Ed. l’Imprimerie du Corrézien.

Fadat, C. 1995. La bécasse des bois en hiver. Ed. C. Fadat, Clermont-l'Hérault.

Lucio, A. J. eta M. Sáez de Buruaga (2000) La becada en España. Federación Española de Caza y Fedenca.

Eskerrak

a) Eskerrik berezienak Arabako taldeko lagunei: Asier eta Rubén San Vicente anaiak, Josu Salazar, Victor Regueiro, Javier Uriarte eta Ikatz Pérez de Arriba.
b) Charles Fadat eta Nikita Chernetsov doktoreek emandako zenbait lanen berri oso estimagarria izan da.
c) Argos-ko lagunak aipatu behar dira: Maura-rengandik hasi eta Anne-Marie, Aline eta Bill-engainano iritsiz.
d) Last but not least, MTIko taldeari gure eskerrik beroenak, eta bereziki Cathy-ri, eta nola ez!, oroz gain Paul lagunari

Lan hau OEK-k, Oilagor Ehiztarien Klubak, egindako proiektu baten emaitzaren ondorioa da. Proiektua Microwave Telemetry Inc (MTI) enpresa amerikarrak finantzatu du, baita OEK-k ere. Fotografiak Zarbo Ibarrolak eta Mikel Arrazolak egin dituzte.

[1] Oilagor bat hegaz egiten, txita hanka artean eramanez, Altubeko Pedro Celaa-k ikusi du Gorbeia mendian eta Navarreteko Eduardo Samaniego-k Navarreten bertan. Hona hemen Europan ikusitako horrelako kasuak (CNB 2001): Suedian (22 kasu), Bretainia Handian (12 kasu), Frantzian (9 kasu), Herbehereetan (5 kasu), Alemanian (3 kasu). 

[2] Ikus Trasgu izeneko oilagorra (2006). 

[3] Transmisio-tartea: transmisoreak duty ziklo bakoitzean, 10 ordu horietan deskargatzeko erabiltzen duen denbora-tartea. 

[4] Ikus Astur izeneko oilagorra (2007) eta Navarre izeneko oilagorra (2007). 

[5] Ikus http://www.cls.fr/welcome_en.html eta http://www.argosinc.com/system_overview.html. Halaber, ikus http://www.argosinc.com/system_overview.html eta bertan agertzen diren lotura. Orain dela urte bete, Argos-ek sateliteen ‘igaro iragarpena’ martxan jarri du: https://www.argos-system.org/cwi/Prediction.do. 

[6] Egia esateko, 2007ko urritik lanean hasita nengoen ondoko helburuarekin: ahalik eta lasterren beste PTT berri batekin, beste teknologia mota batekin, esperimentu berri bat martxan jartzeko. Oraindik ari naiz ikerketa horretan: oraingoz ez dut lortu inolako emaitzarik. Baina… lortuko dut!

[7] Lehen momentuan Paul-ek 14 gramoko PTT berri bat eskaini zuen. Horrelako PTTa eramateko 350/360 gramoko oilagorra behar da. Denboraz oso gaizki ibili ginenez, eskaintza 2008ko otsailaren 23an izan baitzen, erabaki genuen 9.5 gramoko PTTa erabiltzea, nahiz eta horrelako transmisoreak karga askoz gutxiagokoa izango 14 gramoko PTTak baino. Halaber, Araban, eraztunak jartzeko, Ibon eta Rubén oilagorrak harrapatzen era on batean ibili zirenez, bertan, hots, Araban oilagorrak harrapatzea erabaki genuen. Hori dela-eta bigarren oilagorraren izena: Araba. 

[8] Jakiteko ea animalia, gure kasuan hegaztia, bizirik dagoen ala ez.

[9] Kontrapasari buruz, ikus Fadat (1995), Lucio eta Sáez de Buruaga (2000). 

[10] Ikus MTIkoen Newsletters: https://www.microwavetelemetry.com/uploads/NewsletterPDFs/MTINewsletter_2005_Winter_page8.pdf eta https://www.microwavetelemetry.com/uploads/NewsletterPDFs/MTINewsletter_2006_Spring_page8.pdf. 

Ikus lan honen ondorioetan esaten dena.  

[11] Laguna izena Paul Howey-ren omenez izan da, berari laguntasuna adierazteko asmoz.  

[12] Laguna Poloniatik Lituaniara (294 km) igarotzen da gauez (21:31tik 01.03ra, UTCn), haren batez besteko abiadura 84 km/h izanik, segur aski haize batel lagunduta.  

[13] Arabak Alemaniatik Suediarako bidean itsasoa gauez (20:18tik 21:56ra, UTCn) zeharkatzen du 108 km eginez, haren abiadura 66 km/h izanik. 

[14] Horixe izan da Lagunak emandako azken emisioa. 

[15] Ikus http://maps.google.es:80/maps?t=h&hl=es&ie=UTF8&ll=58.542641,44.782333&spn=0.025173,0.071411&z=13. Halaber, ikus http://www.multimap.com/maps/?zoom=14&countryCode=RU&lat=59.4204440720195&lon=42.7822687187302#map=58.53722,44.814171232&bd=useful_information&loc=RU:58.53722:44.81417:17elizarovoYelizarovo%20(Elizarovo),%20Kostroma.  

[16] Aparteko PTTa edukita, zer dela eta ez du emititu Arabak denbora luze horretan? Irailaren 14tik aurrera PTTaren aktibitate-sentsoreak ez du aldatu. Baliteke hegaztia hilda egotea edo PTTa deslotuta egotea. Arabak emandako azken emisioa, bizirik zegoelarik, abuztuaren 12koa izan zen. Hemendik aurrera PTT hori eskuratzen ahaleginduko gara.  

[17] Ikus http://www.maplandia.com/russia/republic-of-karelia/suoyarvskiy-rayon/rantala/ eta http://www.multimap.com/maps/?zoom=14&countryCode=RU&lat=59.4204440720195&lon=42.7822687187302#map=62.36667,32.116671332&bd=useful_information&loc=RU:62.36667:32.11667:17rantalaRantala,%20Respublika%20Kareliya. 

[18] Ikus Location accuracy of emissions gathered via satellite: http://www.euskonews.com/0484zbk/gaia48404en.html. 

[19] Ikus Location accuracy of emissions gathered via satellite: http://www.euskonews.com/0484zbk/gaia48404en.html. Joan den urtean esan genuenez, lokalizazioen zehaztasuna PTT/hegazti bikoteari dagokiola. Aurten, nahiz eta Arabaren eta Lagunaren PTTak ezaugarri berekoak izan, Arabaren emisioak hobeak izan dira Lagunarenak baino.  

[20] Teknologia berezi hori MTIkoek adieraziko dute 2009an egingo duten Kongresuan. Nahiz eta jakitun egon, hitza eman nion Paul-i PTT berrien ezaugarriei buruz ez esateko ezer. PTTak prototipoak dira eta praktikan esperimentatzen egon dira. Mundu mailan MTIkoek bost prototipo berezi martxan jarri zituen. Gure esperimentukoak PTTrik txikienak izan dira. 

[21] Arabaren emisioak hobeak izan dira Lagunarenak baino.  

[22] Ikus lan honetan bertan roding delakoaz esaten dena.  

[23] Ikus Woodcocks’ behavior in the breeding season: roding and nesting: http://www.euskonews.com/0472zbk/gaia47204en.html.  

[24] Horrek ez du esan nahi, noski, emisiorik gabeko data horiek direla hegaztiak emeekin parekatzen egon diren egun bakarrak. Kontuan eduki behar da PTT horien duty ziklo berezia 55/8koa dela.  

[25] MTIkoek esan digutenez, hemendik aurrera gure prototipoetan erabilitako teknologia berri eta berezia erabiltzen hasi dira ekoizten dituzten PTT guztietan.

MGSR: Burdinazko oilagorra urrezko bilakatu da, zenbait dokumentu

(Navarre, askatua zen lekutik 11kmtara)

(Navarre-ren ibilbide osoa, joan-etorri osoa, 7.600 km:
2007ko martxoaren 2tik 2008ko otsailaren 5era)

(Navarre Aralarren, 2008ko otsailaren 5ean)

Gora Navarre!

(Etsenplu konkretua: Navarre, 88; data: 9/05/08 eta lokalizazioa: B)



(Emisioak joan den urtean (2007an) gorriz eta aurtengoak (2008) urdinez.
Dispertsio maximoa bi urteetako lokalizazioen artean: 65,58 km)

(Navarre-ren ibilbidea 2008an:
otsailaren 5etik maiatzaren 6ra)

(Navarre-ren ibilbide osoa: 2007ko martxoaren 2tik 2008ko otsailaren 5era

eta 2008ko maiatzaren 6ra)

(Navarre 2008ko maiatzaren 30ean, joan den urteko habiatik 2,8 kmtara)

(Urrezko oilagorra diamantezko begiekin)

(Urrezko oilagorra esmeraldazko begiekin)

MGSR: Burdinazko oilagorra urrezko bilakatu da

Navarre-ren harrapaketa eta bidaia aurreko lan batean ikusi genituen. Oraingo honetan oilagor horren azken datuak azpimarratu nahi ditugu, benetan harrigarriak baitira. Gure Navarre burdinazko oilagor bilakatu bazen ere, askoz haratago joan da, urrezko oilagor bihurtu arte.

1. Navarre-ren datu harrigarria

Navarre-ren azken emisioa 2007ko irailaren 24an izan zen. Harrigarria bada ere, 2008ko otsailaren 5ean emisio berri bat eman zuen, emisioa ona gainera. Navarre Aralarren zegoen, askatua izan zen lekutik 11 kmtara.

2. Burdinazko oilagorra

Europar lagun batzuen arabera, gure Navarre heroi mitologiko bilakatu da, Bakaikutik (Nafarroa) Errusiaraino joateko eta gero handik bueltatzeko gai izan delako, 7.600 km baino gehiagoko bidaia eginik.

Oilagorren ohituraz eta habitatez bagenekien zerbait. Kasu konkretu honetan, Navarre-k frogatu du bera itzuli dela bere neguko lekura, bertan egoteko, Aralarreko pagadi ederrera, hain zuzen ere.

Are gehiago, bere negu-lekura iristeko, Navarre ehiza-denboraldia irekita egon den hainbat lekutan zehar igaro da, ehiztariz beteriko europar eskualde asko zeharkatuz. Hori dela-eta, beste europar lagun batzuek burdinazko oilagortzat [1] definitu dute gure Navarre.

Emea, ia heroi mitologikoa eta, batez ere, burdinazko oilagorra izanik, gure europar adiskide batzuek nahi dute oilagor horrek txita asko eduki ditzan, beraiei bere indar biologikoa eta bere intuizioa eman diezazkien, txita horiek gai izan daitezen arriskutsuak diren oztopo horiek ere gainditzeko.

Shakespeare-k esango zukeen moduan [2], Navarre is the wonder of the World, hots, Navarre munduaren miraria da.

3. Navarre-ren datu berriak 2008an
Baina Navarre-k beste datu batzuk eman ditu.

Martxoaren 5ean emisio bat: posiziorik gabekoa (Z), karga baxua eta tenperatura ona.

Martxoaren 26an Alemanian azaldu zen. Aralarretik 1.112 kmtara.

Hona hemen hurrengo emisioak: martxoak 31 (posiziorik gabekoa, Z lok.), apirilak 3 (Z lok.).

Apirilaren 10ean Letonian azaldu zen, 1.437 km egin ondoren.

Gero, berriz ere, zenbait egun emisiorik eman gabe, hurrengoa apirilaren 15ean eman zuen (Z lok.), gero apirilaren 29an (Z lok.), apirilaren 29an (Z lok,) eta maiatzaren 1ean (Z lok.).

Maiatzaren 4an Errusian azaldu zen, beste 1.226 km egin ondoren.

Aralarretik Navarre-ren posiziorik urrunena maiatzaren 6koa zen. Aurreko emisiotik (maiatzaren 4an) 51 kmtara.

5. Ibilbide orokorra

Hortaz, 2008ko urtean, Navarre-ren ibilbide osoa 3.826 km-koa izan da, 3.825 km inguru.

Beraz, Navarre-ren ibilbide osoa 2008ko maiatzera arte, 11.425 km inguru izan da.

6. Litekeen habia

Navarre-k Errusian zenbait emisio eman ondoren, maiatzaren 30ean oso emisio ona eman zuen (2 lokalizazioa) eta harrez geroztik ekainaren 4an lokalizaziorik gabeko bat eta ez gehiagorik harik eta uztailaren 9an non berriz agertu baita (Z lok.).

Hortaz, segurtasun handiarekin esan dezakegu Navarre habia berrian egon dela. Aparteko datua hauxe da: maiatzaren 30ko lokalizazioa joan den urteko habiatik 2,8 kmtara dagoela.

7. Ondorio batzuk

Ondorio mota desberdinak atera ditugu: (a) lokalizazioari dagozkionak; (b) duty zikloari dagozkionak; eta (c) azkenik, orokorrean, proiektuari eta jarraipenari dagozkienak.

(a) Lokalizazioak

Navarre-k oso lokalizazio gutxi eman ditu. Errusiatik Aralarreraino bat ere ez. Gero Aralarretik Errusiaraino gutxi batzuk besterik ez: Alemanian, Letonian eta gero Errusian bertan.

Errusian emandako emisioetan lokalizazio gutxi eman ditu edo/eta ez deboran oso segituan, B eta A lokalizazioen zehaztasuna (edo erroreak) neurtzeko.

Soilik maiatzaren 16an emandako A lokalizazioaren zehaztasuna neur liteke, kontuan edukiz A eta 2 lokalizazioen artean 5 (bost) minutuko tartea zeudela, gehiegi.

Hona hemen, dena den, beste metodologia zehatzago bat.

Demagun hegaztiaren abiadura 60km/h dela (handi samarra egunez ibiltzeko; ez gauerako non abiadura horretan ibil baitaitezke).

1m/s = 3.6 km/h, hortaz, 60 km/h = 16 m/s, oso altua, baina har dezagun hipotesi hori kalkulua egiteko.

Lokalizazio horren zehaztasuna:
2 lokalizazioaren eta A lokalizazioaren arteko distantzia (Google Earth-en bidez): 4, 5 km.

2 lokalizazioaren zehaztasuna (Argos-en datua): 150m/350m.

Hortaz, kasu okerrenean: 4,5 + 0,35 = 4,85.

Distantzia horri gehitu behar zaio 5 minutuetan egindako balizko distantzia:

5 x 60 x 16 = 4.880 m ---> 4, 8 km.

A lokalizazioaren zehaztasuna: 4, 8 + 4, 85 = 9, 65 km.

(Errepika dezagun: abiaduraren hipotesi hori oso altua da.)

Agian A lokalizazioaren zehaztasuna bien arteko balioa izan daiteke: 4, 85 eta 9, 65 artekoa ---> 7,25 km.

(Joan den urtean, 2007an, A lokalizazioen erroreak 1,77 eta 5,65 km-en artekoak izan ziren.)

Berriz azpimarratu nahi duguna ondokoa da: gure oilagorrentzat lokalizazio A eta B oso garrantzitsuak dira, zeren errealak eta objektiboak baitira. Lokalizazio horien zehaztasuna jakiteko, badaukagu metodologia on eta zehatz bat

[3].

(b) Duty zikloa

Navarre-ren duty zikloa 48/10 da.

(1) Joan den urteko esperimentuaz esan genuen moduan, interferentziaren arazoa eta karga elektrikoaren arazoa, biak, azaldu dira, argi eta garbi

[4].

(2) Ba ote dago bi arazo horiek gainditzeko biderik [5]?

(c) Interferentziak

Aurreko esperimentuan aipatu genuen moduan, arazoak daude Europako zenbait lekutan emisioak ongi jasotzeko [6].

(d) Ondorio orokorrak

Oilagorrari buruzko literatura dela bide, oilagorren ohiturak eta habitatak ezagun samarrak dira. Dena den, Navarre-ren etorreran, bera askatu zenetik 11kmtara azaltzea eta orain, 2008ko ekainean, joan den urteko habiatik 2,8 km-en inguruan habia berrian egotea aparteko datuak dira, harrigarriak eta argigarriak.

8. Urrezko oilagorra

Gure Navarre benetako burdinazko oilagorra izatetik urrezko oilagorra izatera pasatu da. Izan ere, Navarre ez da soilik Errusiara joan 2007an, eta Bakaiku ondora, Aralarrera, etorri ehiza denboraldian 2008an. Aitzitik, berriz ere Aralarretik Errusiaraino joan da 2008ko kontra-pasan. Are gehiago, habia berria joan den urteko habiatik oso hurbil dago.

Hortaz, Navarre urrezko oilagorra izendatu dugu. Horrela, betiko gurekin, gure oroimenean, geldituko da oilagor miragarri hau. Baina urrezko oilagorra diamantezko begiekin, edo eta urrezko oilagorra esmeraldazko begiekin.

9. Azken hitzak

Aipatu bezala, oilagorraren migrazioaz gehiago jakiteko, datuak maiztasun gehiagoarekin eta zehaztasun handiagoz lortzeko, ikerketan jarraitu dugu, beti MTIkoen aholkuei kasu eginez.

(Hurrengo lan batean, 2008an martxan jarri dugun proiektuaren berri emango dugu, luze eta sakon: proiektu hori MTIkoen teknologia berriekin gauzatzen ari da.)

Eskerroenez

Eskerrik beroenak Nafarroako taldeari (Isabel, Alfredo eta Jose Inazio), ahantzi gabe Nikita Chernetsov doktorea eta Charles Fadat doktorea eta oilagorrari buruz aparteko jakintsua.

Lan hau OEK-k, Oilagor Ehiztarien Klubak, egindako proiektu baten emaitzaren ondorioa da. Proiektua Nafarroako gobernuak eta OEK-k berak finantzatu dute. Fotografiak Zarbo Ibarrolak egin ditu.

[1] Ikus MTI-koen Newsletter https://www.microwavetelemetry.com/uploads/NewsletterPDFs/MTINewsletter_2008_Spring_page6.pdf -

[2] Shakespeare-k esan zuena hauxe zen: “Navarre shall be the wonder of the World”, in http://www.4literature.net/William_Shakespeare/Love_s_Labour_s_Lost/.
[3] Ikus joan den urteko lana: http://mugarikgabekoscolopaxrusticola.blogspot.com/2010/03/mgsr-trasgu-astur-eta-navarre-ondorioak.html.
[4] Ikus joan den urteko lana: http://mugarikgabekoscolopaxrusticola.blogspot.com/2010/03/mgsr-trasgu-astur-eta-navarre-ondorioak.html 

[5] Aurten, 2008an, beste proiektu berri bat dugu martxan, MTI bera babeslea izanik, non teknologia berri bat bi prototipotan erabiltzen den.
[6]  Hurrengo lan batean ikusiko dugunez, MTIkoen teknologia berria oso lagungarria izan da arazo hori gaindizeko.

MGSR: Trasgu, Astur eta Navarre, ondorioak eta konparaketak

1. Sarrera

Lehen esperimentuan (2006an) hauek ziren erabilitako tresnak eta berorien ezaugarriak:

a) Transmisoreak (PTT: Platform Transmitter Terminal delakoa) 12 gramokoak ziren;

b) Duty cycle delakoa 48/10 izan zen hegazti batekin eta 72/10 beste bi hegaztiekin [1]; eta
c) TTa (transmisión interval delakoa, hots transmisio-tartea [2]) kasu guztietan 60 segundokoa zen.

Segimendua Argos-en bidez egin zen.

2. PTT emisoreak

2006an eta 2007an erabilitako PTTak desberdinak dira: 9,5 gramoko PTTak %16,5 area gutxiago

dauka 12 gramokoak baino.

Astur-en PTTaren duty zikloa 48/10 izan zen, eta transmisio-tartea 60 segundokoa.

Navarre-ren PTTaren duty zikloa 48/10 izan zen, eta transmisio-tartea 45 segundokoa. Gainera, PTT horrek Mortality Ground Track

[3] delakoa eduki du.

3. Ondorio batzuk

Ondorio mota desberdinak atera ditugu: (a) batzuk lokalizazioari dagozkionak; (b) beste batzuk duty zikloari eta transmisio-tarteari dagozkienak; eta (c) azkenik, orokorrean, proiektuari eta jarraipenari dagozkienak.

(a) Lokalizazioak.

Argos-ek aditzera ematen duenez, badira zenbait desadostasun praktiko; 0 lokalizazioekin badaude zenbait arazo; eta A eta B lokalizazioek ez dute zehaztasunik

[4].

Gure oilagorrek emandako datu guztiak kontuan edukirik, kasu okerrenetan, baina denbora-tarte oso laburretan non suposatzen baita hegaztiak ez direla mugitzen

[5], ondoko ondorioetara iritsi gara:

(i) A eta B lokalizazioen zehaztasuna PTT/hegazti bikoteari dagokio;
(ii) Navarre-ren kasuan, A lokalizazioen erroreak 1,77 eta 5,65 km. artekoak izan dira [6];
(iii) B lokalizazioen erroreak 0,95 eta 10,67 km. artekoak izan dira;
(iv) Eta 0 lokalizazioen erroreak 3,48 eta 6,4 km. artekoak izan dira.

(Astur-en kasuan ez dugu izan nahiko datu onik, kalkuluak egiteko.)
Navarre-k emandako 0 lokalizazioak nahiko onak dira, nahiz eta lokalizazio B bat eta zenbait lokalizazio A zehatzagoak izan 0 lokalizazioak baino.

Zehaztasun horiek grosso modo beste esperimentu batzuetan (eta beste metodologiarekin) egindako ikerketetan

[7] ados daude.

Hemen azpimarratu nahi duguna hauxe da, alegia, gure oilagorrentzat lokalizazio A eta B horiek oso garrantzitsuak dira: errealak eta objektiboak dira, eta lan pixka bat eginez, berorien zehaztasuna lor daiteke.

(b) Duty zikloak eta transmisio-tarteak (TT)

Lehen esperimentuaren eta oraingoaren datuak kontuan edukirik, hona hemen zenbait ondorio argi:

(i) 12 gramoko PTTak, 48/10 duty zikloa eta 60 segundoko TTa zituenak daturik hoberenak eman ditu, hala kantitatean nola kalitatean. Gainera, behin interferentziazko gunea igaro ondoren, maiztasun erregularreko emisioak eman ditu. Halaber, egun berean lokalizazio gehien eman duena izan da.
(ii) 9,5 gramoko PTTak, behin Errusian sartu eta gero, baina aski sarturik egonda, nahiko ongi funtzionatu du: hobe aritu da 45 segundoko TTa daukana 60 segundoko TTa daukana baino.
(iii) Errusian bertan egonda, 12 gramoko PTTak emisio erregularragoak eman zituen (bi egunetan behin) 9,5 gramoko bi PTT hauek baino.
(iv) Errusian nahiko sarturik egon arte, 9,5 gramoko PTTek ez zuten ongi funtzionatu, nahiz eta Navarre-k emisio soil bat eman Pirinioez geroztik (martxoaren 31ean).
(v) Astur egon zen inolako emisiorik eman gabe otsailaren 26tik apirilaren 22 arte (ia 50 egun) eta inolako posizio onik gabe hegaztia askatu zenetik (otsailaren 24an) apirilaren 22 arte (ia bi hilabete).
(vi) Navarre emisiorik eman gabe egon da zenbait egunetan (martxoaren 7tik martxoaren 19 arte; martxoaren 25etik martxoaren 31 arte; apirilaren 1etik apirilaren 7 arte; eta apirilaren 9tik apirilaren 17 arte) eta inolako posizio onik gabe martxoaren 6tik martxoaren 31 arte (25 egun) eta apirilaren 1etik apirilaren 22 arte (21 egun).
(vii) Errusian, Astur egon da emisiorik eman gabe abuztuaren 5etik irailaren 19 arte (45 egun); egun horretan lokalizaturik gabeko emisio eman zuen: hegaztia bizirik zegoen.
(viii) Zer dela-eta ez Navarre-k ez Astur-ek ez dute emititu 2006an 12 gramoko PTTak emititu zueneko lekuetan: Alemanian, Polonian, Bielorrusian eta Errusian (oso mendebaldeko guneetan)?
(ix) Soilik interferentziazko arazo bat da

[8] ala karga elektrikoaren arazoa ere bada?
(x) Bigarren hipotesian, 9,5 gramoko PTTekin duty ziklo berri bat beharrezkoa izango litzateke: 72/10 duty zikloa, hain zuzen ere, zeina, printzipioz, 12 gramoko PTT-rekin 2006an egindako esperimentuan ikusi zen bezala, 60 segundoko TTarekin erabil baitaiteke. Are gehiago, 60 segundoko TT horrek PTTari aukera emango lioke astiroago deskargatzeko: interferentziak dauden espazio konkretuan oso garrantzitsua dena.
(xi) Argi dagoenez, 2006ko esperimentuak 12 gramoko PTTak gehiago kargatu zuen 2007ko 9,5 gramoko bi PTT horiek baino. Bistakoa da, kontuan hartzen bada 12 gramoko PTTaren area %16,5 handiagoa dela 9.5 gramoko PTTarena baino. (Baldintza klimatiko berean, area handiago zeukan lehen PTTak, eguzki izpiak jasotzeko eta kargatzeko, azken bi PTTek baino.)
(xii) Eguzki izpiak jasotzeko, 9,5 gramoko PTTaren area 12 gramoko PTTaren area baino txikiagoa denez, antzeko emisioak lortzeko, antzeko funtzionamenduan aritzeko (gogoratu 2006an lorturiko emisioak onenak izan zirela), kargatzeko tartea handitu behar da, alegia, 72/10 duty zikloa erabili beharko litzateke.

Hortaz, laburbilduz, oilagorrekin Europa osoan esperimentuak egitekotan -Europako edozein herrialdetan- 12 gramoko PTTa erabil daiteke (48/10 duty ziklokoarekin eta 60 segundoko TTarekin) edo 9,5 gramoko PTTa (72/10 duty ziklokoarekin eta 60 segundoko TTarekin).

(c) Interferentziak

Argi dagoenez, oraingoz, interferentziak dauden lekuetatik alde egin behar da. Kasu, eskura dagoen teknologiarekin, alegia MTIkoen PTTekin, badago oraindik alboratu behar den leku berezi bat, Mediterraneo ondoko Kataluniatik, Frantziako hego-ekialderantz eta Italiako iparralderantz doana. MTI eta Argos jakitun daude. Izan ere, arazoak daude Europako zenbait lekutan emisioak ongi jasotzeko

. Aurreko esperimentuan esan genuen moduan, hobekuntza etorriko da baldin eta komunitate zientifikoak berak Europako autoritateen gainean presionatzen badute: arazoaren benetako iturriak diren frekuentzien bandei buruzko nazioarteko akordioak eta itunak errespeta daitezen.

(d) Ondorio orokorrak

(1) Charles Fadat-ek bere liburuan (1995) metodo estatistiko bat aurkezten du oilagorren sexua jakiteko, moko-, hego- eta buztanaren neurriak kontuan edukiz. Metodo horren arabera, Navarre arra zen, inolako dudarik gabe. Jonhatan Rubines-ek egindako analisi genetikoaren arabera, aldiz, emea da. Gure esperimentuan, Errusian izandako mugimenduek eta posizioek datu genetiko hori baieztatzera jotzen dute, argi gainera.

(2) Autore batzuen arabera, oilagorrak habia-lekura iristen direnean, ez dira gehiegi aldentzen habia-gunetik. Gure esperimentuak kontrako joera erakusten du. Navarre, litekeen habia utzi ondoren, alde batetik bestera ibili da mugitzen, denbora-tarte luze batez.

(3) Gure oilagorra, Scolopax rusticola, hegazti euroasiatikoa da, ingelesezko izenak (Eurasian woodcock) erakusten duen moduan. Erabili dugun literaturaren arabera, oilagorraren mugak Ural mendiak dira, Astur argi frogatu duen bezala. Oilagorren bizigunea Mendebaldeko Paleartikoa da, Afrikako iparraldetik Ural mendietaraino. Galdera: zeharkatzen ote dituzte Ural mendiak? Zer gertatzen da Uralak haratago dauden oilagorrekin? Norantz eta noraino joaten dira? Ikerketarako puntu garrantzitsua.

(4) Errusian oilagorrekin lanean aritu den ikertzaile-talde batekin kontaktuan izan gara. San Petersburgo inguruan oilagor bati 12 gramoko PTTa (60 segundoko TTarekin eta 48/10 duty zikloarekin) jarri zioten haren mugimenduak jarraitzeko eta ea Ural mendiak zeharkatuko zituen ikusteko. Emisio gutxi eman ditu hegaztiak harrapatu zuten lekuaren inguruan eta 2007ko abuztutik ez du inolako seinalerik eman.

4. Azken hitzak

Oilagorraren migrazioaz gehiago jakiteko, datuak maiztasun gehiagoarekin eta zehaztasun handiagoz lortzeko, ikerketan jarraituko dugu, beti MTIkoen aholkuei kasu eginez.

Bibliografia

Bécasse Passion: Les Voyages d’Astur et de Navarre, 2007, 62 zenb.: 16-22.

Fadat, C. 1995. La bécasse des bois en hiver. Ed. C. Fadat, Clermont-1’Hérault.

Hays, G.C. et. al. (2001) The implications of location accuracy for the interpretation of satellite-tracking data, Animal Behaviour, 61 (5):1035-1040.

Vincent, C. et al. (2002) Assessment of Argos location accuracy from satellite tags deployed on captive Gray Seals. Marine Mammal Science, 18 (1), 156–166.

Eskerrak

Eskerrik beroenak Nafarroako taldeari (Isabel, Alfredo eta Jose Ignacio), ahantzi gabe Nikita Chernetsov doktorea (Biological Station Rybachy, Russia) eta Charles Fadat doktorea eta oilagorrari buruz benetan jakintsua.

Lan hau OEK-k, Oilagor Ehiztarien Klubak, egindako lanaren emaitzaren ondorioa izan da. Proiektua CCBk berak eta Nafarroako gobernuak finantzatu dute. Fotografiak Zarbo Ibarrolak egin ditu.

[1] Alegia, transmisore bat 48 ordu kargatzen egon zen eta 10 ordu deskargatzen; beste bi transmisore 72 ordu kargatzen eta 10 ordu deskargatzen.  

[2] Transmisio-tartea: transmisoreak duty cycle bakoitzean, 10 ordu horietan deskargatzeko erabiltzen duen denbora-tartea. Lehen esperimentuan, hiru transmisoreek 60 segundoro transmititu zuten.  

[3] Ikus https://www.microwavetelemetry.com/ground_track and go to ground track. Oraingo transmisore berriek horrelako kasuetan, 0.5 gramoko aldagailu (switch) gehigarri baten bidez, ohiko transmisore bilakatzen dira, lurretik segitu ahal izateko Yagi antena batekin. PTT berriarekin, aukera eman diete MTIkoek transmisoreei lur-jarraipena egiteko, baldin eta hegaztia hiltzen bada edo transmisorea askatzen bazaio.

[4] Ikus Location accuracy: http://www.argos-system.org/html/system/faq_en.html#LOCATION%20ACCURACY. What’s the meaning of location classes? How accurate is the error estimation? How accurate are class 0 locations? How accurate are class A and B location (empirical data on class A and B)? 

[5] Lokalizazioen arteko aldeak neurtzeko, lokalizazioak denbora tarte oso-oso laburretan hartu behar dira, non hegaztia ez baita mugitzen. 

[6] Metodologia ondokoa izan da. Demagun, martxoan 5ean gertatu zen moduan, lokalizazio 2 eta gero lokalizazio B dagoela (denbora-tarte oso laburrean). Orduan, Argos-ek lokalizazio 2-rako ematen duen zehaztasunari (okerrenean 0.350 km) Google Earth-en bidez neurtutako lokalizazio 2-ren eta lokalizazio B-ren artean dagoen distantzia (kasu konkretu honetan 0.600 km) gehitzen zaio: 0.350 + 0.600 = 0.950. Hortaz, lokalizazio B-ren errorea, kasu honetan, 0.950 km-koa da. 

[7] Ikus Hays et al. (2001) eta Vincent et al. (2002). Hays eta kideek diotenez: “... Much more important for many animal-tracking studies are the accuracies of LC A and LC B, since these accuracies are not reported by Argos. In our trials the accuracy of LC A was comparable to that of LC 1. LC B had poorer accuracy than LC A, but the worst level of accuracy was found in LC 0.” Eta Vicent eta kideek diotenez: “Both filtered and unfiltered LC A locations were of a similar accuracy to LC 1 locations, and considerably better than LC O locations.” 

[8] Ezaguna dugun arazoa, Argos-en eta MTIkoen bidez: https://www.microwavetelemetry.com/uploads/NewsletterPDFs/MTINewsletter_2005_Winter_page8.pdf eta https://www.microwavetelemetry.com/uploads/NewsletterPDFs/MTINewsletter_2006_Spring_page8.pdf.